Kâşgarlı Mahmud; Türk
milletinin bütün değerlerine candan bağlı bir Türk milliyetçisi, inançlı bir
Müslüman, büyük bir düşünce adamı, folklor ve edebiyat alanında söz sâhibi bir
araştırmacı, Türkçenin gramer yapısını iyi bilen bir dilci ve çağının sosyal ve
tarihî bilgilerine hakkıyla vâkıf, geniş kültürlü ve ileri görüşlü bir âlimdir.
Divanü Lügati’t-Türk, bir lügat olmakla birlikte; aynı zamanda bir
kültür, dil, Türklük bilgisi, sosyoloji, târih, coğrafya ansiklopedisidir. Onu Türk kültürüne kazandıran Ali Emirî
Efendi’nin ifâdesine göre ‘paha biçilemez
bir hazine’dir.
Türk’e ait değer olarak her ne varsa, Dîvânu Lugati’t-Türk potasında
eritilmiş, yoğrulmuş, pişirilip kullanıma hâzır hâle getirilmiştir. O, az
miktardaki bilgileri ihtiva eden dar bir sahânın eseri değildir. İnsan
kalabalıklarını millet hâline getiren âbidevî bir meş’aledir. Millet olarak
dünya durdukça yaşamamızın teminatıdır. Sayfalarında Türk milletinin
büyüklüğünü, kahramanlığını, ilmini, sanatını, devlet teşkilâtını, iktisâdî ve sosyal
hayatını ve daha pek çok hususları, dünden günümüze, günümüzden yarınlarımıza
aktarıyor.